KPMG Türkiye’nin “Dijital Para Devrimi: CBDC” isimli bilgi dokümanında, merkez bankası dijital para birimlerinin (CBDC) finans ekosistemindeki bankalara, müşterilere ve halka etkisi, bu paraların dünyada uygulanan modelleri ve örnek kullanımları, fırsatları ve riskleri analiz ediliyor.
Dijital teknoloji, modern yaşamın her alanını şekillendirmeye devam ederken merkez bankası dijital para birimleri (CBDC) de hükümetler, finansal kurumlar ve işletmeler için odak noktası olmaya başladı. KPMG Türkiye’nin Fintech ve Dijital Finans Birimi de CBDC’lerin finans ekosistemindeki bankalara, müşterilere ve halka etkisini analiz ettiği “Dijital Para Devrimi: CBDC” isimli bir bilgi dokümanı (whitepaper) paylaştı.
Dünyada, merkez bankaları tarafından doğrudan ve dolaylı ihraç çerçevelerinde çeşitli CBDC modellerinin deneme aşamasında olduğuna dikkat çekilen dokümanda, doğrudan ihraç tarafında, Doğu Karayip adalarındaki “DCash” projesi örnek olarak gösteriliyor. Bu uygulamada merkez bankası birincil finansal kurum olarak konumlandırılırken kullanıcılar, hesaplarını doğrudan merkez bankası üzerinden açabiliyor. Bu uygulama merkez bankasını, tüketici işleriyle doğrudan ilgilenen birincil finans kurumu olarak konumlandırıyor. Dolaylı ihraç tarafında ise Çin’in “e-CNY” ve Nijerya’nın “eNaira” projeleri örnek gösteriliyor. Bu uygulamalarda CBDC’ler ticari bankaların aracı olarak hareket ettiği üçüncü taraf platformlara ihraç ediliyor. Ticari bankalar da CBDC’leri dağıtarak uzlaşma acenteleri haline geliyor ve AML/KYC gibi operasyonel konularda sorumluluk alıyor.
İşletmeler ve ticari bankalar üzerindeki etkisi
KPMG Türkiye’nin “Dijital Para Devrimi: CBDC” dokümanında, CBDC’lerin ödemeleri basitleştirdiği, özellikle sınır ötesi ticaret için işlem maliyetlerini azalttığı ve şu anda finansal çözümlere ulaşamayan nüfusa finansal hizmetlerin sunulmasını sağladığı üzerinde de duruluyor.
Ancak, CBDC’ler aynı zamanda mevcut ödeme sistemlerinde maliyetli ve karmaşık değişikliklere neden olabiliyor ve siber saldırılar, dolandırıcılık gibi riskleri de beraberinde getirebiliyor. Bunun yanı sıra doğrudan dijital işlemler için bir yol sunan CBDC modelleri, ticari bankaların geleneksel aracı rolünü sınırlayabiliyor. Bunun sonucunda da bankalar arasında müşteri sadakatini artıran değerli ürünler ve hizmetler sunma konusundaki rekabet zedelenebiliyor. Bu da CBDC’lerin bankaların uzun vadeli kârlılığı üzerindeki etkisi hakkında daha büyük sorunları gündeme getirebilir.
Ancak mevcut bankacılık kanalları üzerinden çalışacak şekilde tasarlanmaları durumunda CBDC’ler, bankalar için yönetilecek yeni bir ürün haline gelebilir ve bu da yeni gelir kaynakları doğurabilir.
Fırsatlar ve riskler
Bilgi dokümanında CBDC’lerin önemli avantajları ve dezavantajlarına da yer veriliyor. Buna göre ödemeleri daha verimli hale getirme ve uzlaşma sürelerini azaltma potansiyelleri CBDC’lerin önemli avantajları arasında gösteriliyor. Ayrıca merkez bankalarına maliyet tasarrufu ve para politikası üzerinde daha iyi kontrol sağlayabilme imkânı sunuyorlar. Tüketiciler ve işletmeler için ise nakit paraya karşı risk içermeyen dijital alternatif sunuyorlar. Finansal hizmetlerin kullanımı kolaylaştığından hizmet alamayan bölgelerde hizmetlere erişimi sağlayabiliyorlar.
Ancak dokümana göre CBDC’lerin bazı olumsuz yönleri de bulunuyor. İstenen etkiyi almak için yaygın kullanıma ihtiyaç duyuluyor, bu nedenle tüketicilerin ve satıcıların CBDC’leri kullanmaya ve kabul etmeye istekli olmaları gerekiyor. Ayrıca bankaların, yeni risklere karşı teknolojik yatırımları yapmaları gerekiyor. CBDC’ler vergilendirmeyi basitleştirebilirken, denetimi zorlaştırabilecek düzenleyici zorluklar ortaya çıkarabiliyor.
“CBDC’lerin hayatımızın bir parçası olacağı tartışmasız bir gerçek”
Konuyla ilgili açıklama yapan KPMG Türkiye Fintech ve Dijital Finans Lideri, Şirket Ortağı Sinem Cantürk, “Hızla ivme kazanan CBDC’lerin yakın gelecekte hayatımızın bir parçası olacağı tartışmasız bir gerçek. Bu nedenle titiz planlama, derinlemesine analiz, etki değerlendirmesi ve riskler ile hedefleri dengeleme konusunda dikkatli olunmalı. CBDC’lerin dünyada daha geniş kitleler tarafından kullanılmaya başlanmasıyla birlikte, bu konudaki uzmanlıktan faydalanmak da büyük önem kazanıyor. KPMG olarak biz de bu alandaki stratejik vizyonumuz ile CBDC’lerin kullanım durumlarının belirlenmesi, altyapı hazırlıkları, sistem güvenliği ve dayanıklılığı, sistem uyumu ve yeteneklerin geliştirilmesi gibi konularda paydaşlarımıza hizmet veriyoruz. Müşterilerin CBDC’leri nasıl kullanabileceğini öngörmek, çoklu paydaşlar, sistemler ve kullanıcı temas noktaları üzerinde başarılı bir entegrasyon gerçekleştirmek için kritiktir. Yaptığımız bu çalışmamızın paydaşlarımıza bu alanda yol göstermesini diliyoruz.” dedi.
CBDC nedir?
En basit ifadelerle Merkez Bankası Dijital Para Birimi “CBDC”, bir ülkenin fiyat para biriminin (merkez bankası tarafından ihraç edilen para) dijital versiyonudur. CBDC’ler genellikle bir hükümet tarafından verilen ve düzenlenen, bir merkez bankası tarafından yönetilen merkezi bir otorite tarafından ihraç edilen dijital varlıklardır. Bitcoin gibi merkezi olmayan kripto paralardan farklı olarak CBDC’ler merkezi, devlete ait ve yasal ödeme araçlarıdır.
KPMG Türkiye’nin hazırladığı bilgi dokümanının tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
