IMF, geçtiğimiz hafta London School of Economics Genel Müdür Yardımcısı Tao Zhang’ın merkez bankası destekli dijital para birimi hakkındaki konuşmasını paylaştı. Zhang, IMF’e katılmadan önce Çin Merkez Bankası’nda görev yapıyordu.
IMF yöneticisi konuşmasında Uluslararası Ödemeler Bankası’nın araştırmasına dikkat çekiyor. Araştırmanın sonucuna göre merkez bankalarının yüzde 80’i CBDC’leri araştırıyor.
Zhang, dijital para birimlerinin artılılarını ve eksilerini de paylaştı. Konuşmasının dikkat çekici noktalarından birisi CBDC’lerin bankalardan toplu para çekilmesine neden olabileceğine yönelik tartışmaydı.
CBDC avantajları
Merkez Bankası destekli dijital para birimlerinin avantajlarından ilki elbette daha verimli ödeme sistemi potansiyeli sunuyor olması. İkinci olarak ise finansal katılımı geliştirme fırsatı gösteriliyor, çünkü tüketicilerin CBDC’ye sahip olmaları için bir banka hesabının bulunmasına gerek yok.
Bunun yanı sıra CBDC ödeme sektöründeki yeni firmalar için giriş bariyerini düşürebilir. Firma ismi verilmese de Alipay ve WeChat Pay şu anda Çin’i domine ediyor. Daha önce de bu konuda bir rekabet eksikliğinin olduğu dile getirilmişti.
Son olarak Zhang, merkez bankası destekli bir dijital para biriminin birçok CBDC girişimiyle mücadele edeceğini de vurguluyor. Burada Facebook’un Libra’sı gibi projelerin, merkez bankası tarafından karşılık verilmediği sürece tehdit olabileceğini belirtiyor.
CBDC dezavantajları
Zhang CBDClerin bazı dezavantajları olabileceğini de vurguladı. En çok dile getirilenlerden birisi ise tüketicilerin banka hesaplarından CBDC’ye para taşıması durumunda ticari bankaların aracısızlaştırılması. Böyle bir şey olması durumunda bankalar daha fazla para çekmek için mevduat oranlarını yükseltir ve bu da kısır bir döngüye sebep olabilir.
CBDC merkez bankasının bilançosunda yer aldığından, CBDC’ye yüksek talep varsa bilanço da büyüyebilir. Buna ek olarak merkez bankasının, bankalara ek likidite sağlaması ve dolayısıyla kredi riskini alması gerekebilir. Zhang’ın endişesi, bankalar arasında fon tahsis etme kararının siyasi müdahalelere neden olabileceğiydi.
Zhang, daha önce tartışılmayan potansiyel bir dezavantajı da vurguluyor: Merkez Bankası için itibar riski. CBDC birçok hareketli parça içerdiği için herhangi bir aksaklık, siber saldırı veya insan hatası olursa bu durum merkez bankası itibarını kötü etkileyebilir.
CBDC’ler yalnızca yerel bir bağlamda değerlendirilemez. Sınır ötesi işlemlerde önemli potansiyel avantajları vardır. Ancak aynı zamanda, değişken döviz kurları ve yüksek enflasyon olan ekonomiler için dolarlaşma riski de bulunuyor.
CBDC’ye bir alternatif, özel sektörün merkez bankası rezervleri ile tamamen desteklenen paralar verdiği sentetik bir CBDC veya sCBDC olabilir. Burada Zhang, merkez bankasındaki ticari banka mevduatları tarafından desteklenecek Utility Settlement Coin gibi bir şeyden bahsetmiyor gibi görünüyor. Merkez Bankası rezervlerinin sCBDC’yi desteklemesinden bahsediyor.
Çok sayıda ülke CBDC’yi araştırıyor. Daha büyük ekonomilerden bazıları arasında pilotları faaliyete geçiren Çin ve İsveç’in CBDC projesi yer alıyor. Altı büyük merkez bankası ise BIS ile birlikte CBDC’yi araştırıyor. İngiltere Merkez Bankası yaklaşımını birkaç hafta önce açıklamıştı. ECB ise testlerinde ilerleme kaydetmeye başladı.
CBDC’ler geniş tabanlı blokzinciri ödeme sistemlerinin anahtarı olabilir
