An itibariyle kripto para piyasalarında alım satımı yapılan 1900’ün üzerinde kripto varlık olup, sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bugüne kadar, bu kripto varlıklara birer yatırım aracı olarak bakılmışsa da her bir kripto varlığın kendi iş modeli olduğu ve kurgulandığı sektör içerisinde faaliyet gösterecek bir varlık olduğunu unutmamak gerekir.
İçinde bulunduğumuz dönemde, bu varlıklar kripto para borsalarında aynı sepet içerisinde incelenmektedir: bir varlığın diğerinden yapı, işleyiş, faaliyet anlamında farkını görmek mümkün değildir. Varlık türü, faaliyete geçeceği sektör, teknik alt yapısı gibi özellikler şu an için önemsiz gibi gözükse de kripto projelerin bitimi ve kripto varlıkların hayatımıza aktif olarak girmesiyle birlikte bu özellikler daha da fazla önem kazanacaktır. Örneğin, online oyun sektöründe faaliyet gösterecek bir kripto paranın performansı ile besin tedarik zinciri alanında faaliyet gösterecek bir kripto varlığın teknik özelliklerinin birbirinden farklı olabileceği gibi, etkilenecekleri dış faktörler de birbirinden farklıdır. Benzer şekilde, kendi blokzinciri üzerinde kurulu bir kripto varlık ile Ethereum Blokzinciri üzerine kurulu kripto varlıklar da farklı haberlerden ya da teknolojik ilerlemelerden etkilenebilirler. Dolayısıyla, kripto varlıkların borsadaki performanslarını etkileyecek çok sayıda etken karşımıza çıkmaktadır, ancak bu bilgiler şu an için whitepaper dediğimiz makalelerde, haber kaynaklarında, web sayfalarında dağınık ve analiz edilemez halde bulunmaktadır.
Bunun yanında, birçok ülkede yapılan mevzuat çalışmaları bazı kripto varlıklara vergi getirilmesini öngörmektedir. Özellikle, Amerika’da Security Exchange Commission(SEC)(4), Avrupa Birliği’nde European Securities and Markets Authority(ESMA) (5) ve İsviçre’de Swiss Financial Market Supervisory Authority(FINMA)(6) bu konuda yol gösterici raporlar hazırlamakta ve vergilendirme sürecinin zeminini hazırlamaktadır. Hatta, Amerika’da SEC, bazı kripto paralar için (örn. DAO, TON) (2, 3) hali hazırda tahvil gibi davrandığı kararıyla bu kripto para yatırımcılarını vergilendirme kararı almıştır.
Dolayısıyla son kullanıcı, kurumsal yatırımcı ya da kripto fonu yöneten aracı kurumlar için, kripto varlıklara yatırım öncesinde incelenecek birçok faktör olduğunu gözlemlenmektedir: Kripto varlıkların faaliyet gösterdiği/göstereceği sektörler, sektörlerin genel performansı, ‘benchmark’ oluşturacak performans endeksleri ve sektörel endeksler, kripto varlıkların mevzuatsal çeşitleri (tahvil, para, hizmet ya da hibrid), varlıkların gizlilik dereceleri, altyapısal özellikleri, kripto para/sektör/mevzuat haberleri, vb. Maalesef, bu faktörleri, tek bir platform altında analiz edilebilir, karşılaştırılabilir halde bulmak mümkün değildir.
ODTÜ Teknokent bünyesinde faaliyet gösteren Projesium Firması(7) tarafından geliştirilen ve Tübitak Teydeb 1501 desteğiyle büyüyen, CryptoIndexSeries™ (8) Platformu bu probleme çözüm olmayı amaçlamaktadır.
CryptoIndexSeries, anlık kripto para verileri yanında, yukarıda bahsi geçen birçok bilgiyi de yapay zeka teknikleriyle birçok kaynaktan faydalanarak toplayıp, sınıflandıran, analiz edilebilir ve karşılaştırılabilir finansal indikatörler haline getiren bir platformdur.
Kripto Paralar için Reuters Terminali olma hedefiyle yola çıkan, Projesium kurucuları Richard Phillips ve Dr.Gökçe Phillips, aynı zamanda Thomson Reuters (yeni adıyla Refinitiv (1)) şirketinin Dubai, Cenevre ve Londra ofislerinde de 15 yılı aşkın bir süre çalışmış, reel zamanlı veri yönetimi, Eikon, 3000 Xtra, Reuters Investor, Reuters Knowledge, Reuters Monitor gibi finansal ürünler için veri modelleme, saklama, yazılım geliştirme ve proje yönetimi gibi birçok alanda tecrübe kazanmışlardır. CryptoIndexSeries ürününü geliştirirken ortaya koydukları varsayım da Kripto Para Piyasalarında kullanılacak veri tipi, araç ve analitik uygulamaların geleneksel finans piyasalarından esinleneceği yönündedir. Nitekim, Londra Borsası, Stuttgart Borsası, Nasdaq, SIX İsviçre Borsası, New York Stock Exchange gibi birçok borsada işlem görmeye başlayan kripto yatırım araçları ya da borsaların yaptığı kripto uygulama yatırımları (9,10,11,12), Refinitiv’in (eski adıyla Thomson Reuters) 50 adet kripto para alım satım verilerini de ürünlerine entegre etmesi (13) ve Bloomberg’ün müşterilerine sunduğu Kripto Endeks (BGCI) (14), geleneksel finans piyasalarının da kripto varlıkları entegre etmeye başladığının habercisidir.
Mart 2020 itibariyle beta versiyonu bir süreliğine ücretsiz olarak kullanıcılara açılan CryptoIndexSeries Platformu, an itibariyle 1900’ün üzerinde kripto para hakkında analiz edilebilir bilgi sunmakta, bu paraları 17 ayrı sektör altında incelemekte, sektörel endeks ve performans endeksleriyle kullanıcıya karşılaştırma yapabileceği endeksler sunmaktadır. Kullanıcılar, varlık, sektör, varlık tipi, ya da merak ettiği herhangi bir alan özelinde haber analizi yapabilmekte ve haberlerin performansa olan etkisini inceleyebilmektedir.
CryptoIndexSeries, aynı zamanda Ağustos ayında çıkacak premium versiyonu olan CISTrader ile birlikte birçok farklı borsadan alım-satım yapma imkanı, arbitraj imkanlarını canlı görme fırsatı, kripto bazlı ya da sektör bazlı otomatize edilmiş raporlar ve haber/performans grafikleriyle hem son kullanıcıya hem de kurumsal müşterilerine hizmet vermeye devam edecektir.
Bunun yanında, CryptoIndexSeries ve CISTrader, bünyesinde topladığı ve kendi içinde sınıflandırıp, analiz edilebilir ve karşılaştırılabilir hale getirdiği Kripto Büyük veriyi de kripto borsalara ve kripto veri sağlayıcılarına API aracılığıyla sunarak B2B iş modeli içerisinde de faaliyet gösterecektir.
Bu makale CryptoIndexSeries kurucu ortaklarından Dr.Gökçe Phillips tarafından kaleme alınmıştır.
KAYNAKÇA
- Refinitiv, https://refinitiv.com
- SEC Issues Investigative Report Concluding DAO Tokens, a Digital Asset, Were Securities, https://www.sec.gov/news/press-release/2017-131
- Telegram Quits Court Fight With SEC Over TON Blockchain Project, https://www.coindesk.com/telegram-withdraws-appeal-sec
- Security Exchange Commission (SEC), https://www.sec.gov
- European Securities and Markets Authority (ESMA), https://www.esma.europa.eu/
- Swiss Financial Market Supervisory Authority (FINMA), https://www.finma.ch
- Projesium, https://projesium.com/
- CryptoIndexSeries, https://cryptoindexseries.com/
- LSE welcomes Argo Blockchain PLC to the Main Market, https://www.lseg.com/markets-products-and-services/our-markets/london-stock-exchange/equities-markets/raising-equity-finance/market-open-ceremony/welcome-stories/london-stock-exchange-welcomes-argo-blockchain-plc-main-market.
- London Stock Exchange invests in start-up behind world’s first cryptocurrency bond, https://www.reuters.com/article/lseg-fintech/london-stock-exchange-invests-in-start-up-behind-worlds-first-cryptocurrency-bond-idUSL3N20L4U6.
- Boerse Stuttgart Rolls Out New Crypto-Trading App BISON, https://ibsintelligence.com/ibs-journal/boerse-stuttgart-rolls-out-new-crypto-trading-app-bison/
- Cryptocurrency on Stock Exchanges: Global review, https://www.finextra.com/blogposting/17974/cryptocurrency-on-stock-exchanges-global-review
- Thomson Reuters selects CryptoCompare to supply cryptocurrency data, https://www.finextra.com/pressarticle/74910/thomson-reuters-selects-cryptocompare-to-supply-cryptocurrency-data.
- Bloomberg Galaxy Crypto Index, https://www.bloomberg.com/professional/product/indices/bloomberg-galaxy-crypto-index/
