İrlanda Merkez Bankası tüketicileri bilgilendirmek için web sitesinde yayınladığı makaleler arasına “Bitcoin gibi kripto paralar nedir?” başlıklı bir yazı ekledi. Okuyucularımız için özetledik.
Dijital para birimleri veya sanal para birimleri olarak da bilinen kripto para birimleri, bir dijital para formudur.
Ödemelerin elektronik olarak yapılmasını sağlar ve fiziksel nakit kullanan standart para birimlerine benzer şekilde çalışır.
Bununla birlikte, fiziksel olarak banknot ve madeni para olarak üretilen itibari para birimlerinin aksine, kripto para birimleri yalnızca elektronik ortamlarda bilgisayar kodları ile oluşturulur ve şifreleme çözümleri ile kullanılabilirler.
İyi bilinen kripto para birimleri örnekleri arasında bitcoin, ethereum ve litecoin bulunur.
Kripto para birimleri standart paradan ne kadar farklıdır?
Euro gibi itibari kağıt para birimleri yasal bir merci tarafından üretilirler. Bu durum, ilgili para biriminin ülkenin resmi olarak tanınan parası olduğu ve bir borç ödeme aracı olarak kabul edildiği anlamına gelir. Kripto para birimleri ise yasal bir statüye sahip değildir. Bu durum, bir borç ödeme aracı olarak kabul edilmeleri için yasal bir zorunluluk olmadığı anlamına gelir.
Kripto para birimleri ile itibari para birimleri arasındaki diğer büyük fark, nasıl yapılandırıldıklarıdır. İtibari para birimleri, tedarikleri ve emisyonlarını kontrol eden bir merkez bankası tarafından üretilirler ve garanti altına alınırlar. Örneğin, Avrupa Merkez Bankası Avro’nun karşılığını garanti ve Avro bölgesindeki emisyonunu kontrol eder.
Kripto para birimleri bir düzenlemeye tabi tutulmadan merkeziyetsiz olarak üretilirler. Bu durum, hiçbir merkez bankasının kendilerine garanti vermediği veya arzlarını kontrol etmediği anlamına gelir.
Kripto para birimlerini kim kontrol eder?
Kripto para birimleri “blockchain” veya “dağıtık jayıt defteri” olarak bilinen bir teknoloji kullanılarak kontrol edilir.
Dağıtık kayıt defteri teknolojisini anlamanın iyi bir yolu, büyük bir bilgisayar ağı arasında paylaşılan ve depolanan büyük dosya hayal etmektir. Bu dosya kripto para kullanarak yapılan tüm işlemleri içerir. Bu kayıtlar herkese açık olarak paylaşıldığından ve işlemler pek çok farklı insan tarafından onaylandığından, herhangi birinin sahte bir işlem eklemesi neredeyse imkansızdır.
Haberlerde neden bitcoin gibi kripto para birimleri var?
Kripto para birimleri, ama özellikle de bitcoin, son birkaç yıldır haberlerde yer aldı. Bunun en büyük sebebi değerindeki büyük değişimler oldu. Örneğin, 2017’nin başında, bitcoin değeri birim başına 882 dolardı. Yılın ilerleyen döneminde, bu değer 19.343 dolara yükseldi. Bununla birlikte, 2018 sonunda bir bitcoin’in değeri 4.000 dolar’ın altına geriledi.
Peki bitcoin bir para birimi midir?
Bitcoin (ve diğer kripto para birimleri) ile ilgili yaygın bir soru, gerçekten bir para birimi olup olmadığı ve para olarak çalışıp çalışmadığıdır.
İyi işleyen bir para biriminin aşağıdaki üç işlevi vardır:
- Değer deposu
- Hesap birimi
- Değişim aracı
Bitcoin, aşağıdaki nedenlerle bu kriterleri yerine getirmekte zorlanmaktadır:
Değer deposu: Değer deposu olmak için, bir para biriminin zaman içinde istikrarlı olması gerekir. Büyük fiyat dalgalanmalarında da görüldüğü üzere, bu bitcoin için geçerli değildir.
Hesap birimi: Bir hesap birimi, paranın mal ve hizmetlerin değerini kolayca anlamamızı ve bunları birbirleriyle karşılaştırmamızı sağlaması gerektiği anlamına gelir. Bitcoin değerindeki dengesizlik, onu bir hesap birimi olarak algılamayı zorlaştırır.
Değişim aracı: Değişim aracı, paranın alıcı ve satıcıların işlem yapmalarını kolaylaştırması gerektiği anlamına gelir. Bazı yönlerden, bitcoin bu koşulu yerine getirir – alıcılar ve satıcılar bazı işlemler için kullanabilir. Bununla birlikte, düşük işlem hızları, yüksek işlem maliyetleri ve bitcoin’in dengesiz değeri gibi sınırlamalar, bunun bir değişim aracı olarak doğru şekilde çalışmasını zorlaştırmaktadır.
Genel olarak, bitcoin standart bir para biriminden çok, yüksek riskli, spekülatif bir varlık gibidir.
Bir merkez bankası kripto para çıkartabilir mi?
Bu oldukça tartışmalı bir konudur, merkez bankalarının kendi kripto para birimlerini çıkartması pek çok açıdan ve detay ile ele alınmaktadır. Bir merkez bankası dijital para birimi fikri hala çok spekülatiftir ve yakın gelecekte gerçekleşmesi muhtemel görünmemektedir.
İlgili yazının tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
