Ekonomi Politikaları Araştırma Merkezi (CEPR) tarafından yayınlanan “The Economics of Fintech and Digital Currencies” başlıklı çalışma içinde yer alan makalelerin özetlerine devam ediyoruz.
CEPR Makale Özetleri serimizin üçüncüsünde Edgardo Di Nicola Carena, Pierfrancesco La Mura ve Alessandro Rebucci tarafından ortaklaşa kaleme alınan “Blockchain teknolojisi ve kamu uygulaması: Küresel Patent Ofisi için bir öneri” (Blockchain technology and government applications: A proposal for a Global Patent Office) başlıklı makalenin özetini paylaşıyoruz.
Blockchain teknolojisi ve kamu uygulamaları: Küresel Patent Ofisi için bir öneri
Teori, yenilikçiliğin korunması için patent almanın gerekli olduğunu öne sürüyor. Ancak mevcut ulusal patent sistemlerinin uzun, maliyetli ve her pazarız kendi yapısına özgü gereksinimleri buluyor. ABD ile Çin arasındaki devam eden anlaşmazlığın canlı bir şekilde gösterdiği gibi, mal, hizmet ve varlıklardaki uluslararası ticaret bağlamında mülkiyet haklarını etkin bir şekilde koruma konusunda yetersiz kalıyorlar.
Bu bölümde, blockchain teknolojisinin bir Global Patent Ofisi (GPOX) tasarımı ve geliştirilmesi için bir uygulama öneriyoruz. Amaç, son kullanıcılar ve mucitler için güvenli, doğru ve düşük maliyetli üstelik merkezi olmayan uluslararası patentleme sisteminin tasarım ve uygulamasına olan ilgiyi teşvik etmek. Bu çalışma tam olarak tüm detayları barındıran bir içerik sunmasa da, çalışma büyük bir ekonomik etkiye sahip olabileceği için, böyle bir olasılığa dikkat çekmeyi ve süreci katalize etmeyi amaçlamaktadır.
Bir patent ofisinin işlevlerini merkezi yapılardan uzaklaştırmak için blockchain kullanma fikri sıra dışı değildir. Bitcoin platformu, patentleme alanında hizmet sunan özel şirketler tarafından ilgili belgelerin dijital bir imzasını zaman damgası ile saklamak için şu anda kullanılıyor. Ve bu imzalar, diğer bütün deliller gibi, bir delil teşkil ediyor. Bununla birlikte, bu amaç için özel olark geliştirilen bir blockchain platformu, fikri mülkiyet haklarının korunması için çok daha kapsamlı hizmetler ve imkanlar sunabilir.
Bunu başarmak için, patentleri, ticari markaları, yazılımları, belgeleri, grafik tasarımları ve üç boyutlu dijital prototipleri üzerine kaydedeceğimiz açık, topluluk tabanlı bir blockchain protokolüne ihtiyacımız var. Bu pltform, içeriğin kendisini veya sadece evresnel dijital imzasını saklayabilir. Daha spesifik olarak ifade edersek, kayıtlı buluş GPOX ağında yayınlanır. GPOX araştırma topluluğu bu başvurunun özgün, uygulanabilir ve tekrarlanabilir olduğunu doğrular. Doğrulama sonrasında başvuru sahibine bu aidiyeti söteren GPOX Tokenları verilir. Teknik uzmanlar ve patent avukatları, son resmi tescil için bu başvuruyu değerlendirmek ve nihayetinde onaylamak için, ancak geleneksel sistemden farklı olarak, süreçte kilit bir rol oynamaya devam edecektir. Bu uzmanların ve avukatların güvenilirlikleri ise önceki çalışmalarına bağlı olarak algoritmalar yoluyla belirlenebilir.
Yeni icatlar sisteme eklenirken gerekirse eski buluşlara sistem üzerinden referanslar da sağlanabilir. Süreçler otomatik akıllı filtreler ve doğal dil işleme teknikleri ile kontrol edilebilir.
Gönderilen tüm içerikler başlangıçta “gizli mod” ve zaman damgası ile sisteme eklenebilir, ancak ve yalnızca yaratıcısı ile diğer yetkili taraflar bu kayda erişebilir. Herhangi bir zamanda, sahibi orijinal zaman damgasını korurken içeriğin tamamını veya bir kısmını ‘görünür moda’ değiştirmeye karar verebilir. GPOX platformu, herhangi bir erişime açık kayda herhangi birisinin göz atmasına, onu incelemesine ve not eklemesine izin verir.
Bir kez çalışmaya başladıktan sonra GPOX finansal olarak kendi kendine yeterli olabilir. Platform / protokol, başvurulara, sisteme erişenlere ve katkıda bulunanlara teşvik tabanlı bir ödül sistemi sunacaktır. Ar-Ge kuruluşları, icatlarını bir başvuru ücreti ödeyecekleri platformda kayıt altına alacaktır. Mülkiyet devredildiğinde, mucit kayıt masraflarını ve GPOX topluluğu tarafından buluş için belirlenen piyasa değerini geri alma imkanı bulacaktır. Mülkiyet devredilemezse, patentin saklanması için yıllık olarak bir bakım ücreti tahsil edilebilir.
Fikri mülkiyet hakkı korumasına tabi olan yeni içerik sunan herhangi bir kişi, GPOX platformu tarafından oluşturulan ve buluşa bağlı bulunan tokenlar karşılığında buluşunun haklarını devredebileceği, yasal olarak bağlayıcı, dijital olarak imzalanmış bir form kullanmayı seçebilir. Bu şekilde GPOX tokenları mülkiyeti temsil edecek ve ikincil piyasada serbestçe değiş tokuş edilip alınıp satılabilecektir. Bu, buluşun korunması ile finansmanı ve edinimi arasında bir bağlantı kuracaktır. Uzun vadede böyle bir sistem, hayata geçirilebilir ticari fikirlerin kitle fonlaması için kullanılabilir.
Patent denemeleri rutin olarak çeşitli kanıt kaynaklarına dayanır, ancak geçerliliği genellikle her ülkeye özgüdür ve bu uluslararası patentleme sistemini inanılmaz derecede pahalı hale getirir. Yasal bir süreçte, zaman damgalı nesneler ve topluluk incelemeleri – özellikle Ar-Ge uzmanları tarafından sunulduğunda – bu buluşun yenilikçiliğini desteklemek ve daha geleneksel araçlarla birlikte haklarını talep etmek için kullanılabilir. Başlangıçta, GPOX, ulusal ofislerle birlikte çalışarak, tüm pazarları teşvik edecektir. Ancak, düşük maliyetleri, daha kısa onay süreleri ve uluslar arası geçerliliği sayesinde böyle bir sistem, özellikle yazılım ve algoritmalar gibi standart koruma sistemlerinin yeterince iyi koruyamadığı iş alanlarında, benzersiz bir çözüm platformu oluşturabilir.
Böyle bir blockchain uygulamasını hayata geçirmek ne kadar mümkün? Artık blockchain platform ve uygulmalarının küresel ölçekte kullanılabileceği ispatlanmış durumda. Çeşitli örnekler arasında tıbbi kayıt tutma, tapu ve mal kaydı, finansal sözleşme, muhasebe standartları ve sertifikalandırma gösterilebilir. Esas problem merkezi olmayan böyle bir yapının, merkezi bir yapıdan daha az maliyetli olmasını sağlamaktır. Bu problem, birçok blockchain uygulamasının lansmandan hemen sonra başarısızlığa uğramasının bir nedeni olabilir.
Yukarıda belirtilen ödül ve ücretler sistemi GPOX’u uzun vadede finansal olarak kendi kendine yeterli kılabilir, öte yandan kripto para piyasalarında görüldüğü gibi çatallanma riskini önlemek için bir sponsor kuruma ihtiyaç da duyulacaktır. Bir olasılıkla bu grevi Dünya Ticaret Örgütü üstlenebilir.
ABD ile Çin arasında mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin süregelen tartışma, böyle bir çok taraflı inisiyatif başlatmak için altın bir fırsat sunuyor. DTÖ nezaretinde yukarıdaki satırlar boyunca tasarlanan platformun, toplum temelli bir sertifikasyon sistemi ile güven ve güvenilirlik eksikliğinden kaynaklanan sorunları çözüp çözemeyeceğini test etmek için doğru bir zamandayız.
Önemli Not: İlgili makale referanslar ve detaylar içermektedir. Bu özet makalenin tamamını içeren çalışmaya buradan ulaşabilirsiniz.
