Twitter ve Facebook bilgi tüketme ve web üzerinde etkileşim kurma şeklimizi değiştiren devlere dönüştüler. Bununla birlikte toplum üzerindeki olumsuz etkilerini çözemiyor gibiler ya da daha kötüsü, bunun değerini görmüyorlar.
Facebook’un siyasi reklamlarda yalanlara izin vermesi, veri ihlalleri, Twitter’daki sahte hesaplar ve bunun getirdiği sorunlar hem kullanıcıları hem de firmaları merkezi olmayan yapılara kaydırabilir.
Peki adem-i merkeziyetçi yapılar ilgi alanlarımız ve topluluklarla etkileşim kurarken aynı zamanda verilerimizi de koruyabilir mi? Hali hazırda merkezi olmayan yapıları kullanan bazı sosyal ağlar bulunuyor, hatta geçtiğimiz günlerde Twitter da merkezi olmayan bir geleceğe yatırım yaptığını açıklamıştı.
Mastodon örneği
Mastodon adem-i merkeziyetçi sosyal ağlar arasında tartışmasız en çok bilineni. Twitter’dan ilham alan bir görünüme sahip olan ağda bir paylaşım maksimum 500 karakter içerebiliyor.
Devasa ve tümüyle bağlantılı bir ağ olarak tasarlanmayan Mastodon’da standartları belirleyen, içeriği denetleyen ve verileri toplayan merkezi bir şirket ya da grup bulunmuyor.
Bunun yerine Mastodon, her biri ayrı bir topluluk olarak hizmet veren binlerce kullanıcı tarafından barındırılan binlerce sunucunun (“fediverse”) federasyonu gibi davranıyor. Bazıları diğerlerinden çok daha büyük, ancak hepsi her kullanıcı grubu tarafından kendi kendini yönetiyor. Her sunucu ise başkalarıyla bağlantı kurabiliyor.
4.4 milyondan fazla kullanıcısı ile Mastodon’un ağı büyümeye devam ediyor. Bunun yanı sıra merkezi olmayan yaklaşımların bazı dezavantajları da olabiliyor. Geçen yıl, beyaz üstünlükçülerle olan bağlarıyla bilinen bir ağ olan Gab, Mastodon’da bir varlık yarattı ve bunun en kalabalık örneği oldu. Merkezi olmayan bir ağ olarak Mastodon, bu harekete karşı sert bir tutum sergileyemedi, ancak kişiler ve gruplar tek tek bu sunucuyu engelleyerek grubun izole olmasını sağlayabiliyorlar. Ağın tamamında ılımlılığa yol açan merkezi bir güç yok.
Mastodon gibi merkezi olmayan başka sosyal ağlar da bulunuyor. Peepeth, Minds, Inrupt bunlardan birkaçı.
Twitter ne yapacak?
İlginç bir şekilde geçtiğimiz aylarda Twitter’ın da merkezi olmayan bir sosyal ağ üzerinde planları olduğunu öğrendik.
Twitter CEO’su Jack Dorsey’in Twitter üzerinden yaptığı açıklamada sosyal medya için açık ve merkezi olmayan standartlar geliştirmek için bir takım kurulduğunu söylüyor. Attığı tweet’lerde Twitter’ın başlarda çok daha açık bir yapısı olduğunu ancak gittikçe merkezi bir yapıya dönüştüğünü söyleyen Dorsey, blokzinciri teknolojisinin açık ve sürdürülebilir sunucular, yönetim ve hatta para kazanma için çözümler sunduğunu belirtiyor.
Yapılması gereken çok iş olduğunu söyleyen Dorsey’in Twitter’ı merkezi olmayan bir ağa dönüştürme çabasının sonuçları merakla bekleniyor.
